Ekran kartlarının çalışma prensibini ve günlük hayatta hangi noktalarda bize kolaylık sağladığına değineceğim. Bir görüntü paneline sahip her cihaz mutlaka bir görüntü işleme biriminden faydalanmak zorundadır. Tabii ki her cihazda kuvvetli bir görüntü işlemcisi yoktur o yüzden tepe model olan ekran kartlarından bahsedeceğim. Öncelikle ekran kartları bir PCB ve üstündeki komponentlerden ibarettir. Hatta ekran kartı için kendi çapında ufak bir bilgisayar desek yeridir. Çünkü üzerinde bilgisayarlarda bulunan bir adet işlemci, bellekler, güç bağlantısı, bağlantı birimi, veri yolları, giriş çıkış birimleri ve diğer ufak komponentler mevcuttur. Ekran kartı ekrana yansıtılması istenilen görüntüyü verebilmek için pikselleri kontrol etmekle görevlidir. İstenilen görüntü grafik işlemcisi tarafından işlenip üzerindeki belleklere geçici olarak depolanır sonrasında veri yollarının yardımıyla çıkış biriminden monitöre gönderilir.
Ayrıca bu işlemler gerçekleşirken ekran kartı bağlantı birimiyle yani PCI Express slotu ile anakart üzerinden işlemci ile irtibat halindedir. Hatta halk tabiriyle darboğaz dediğimiz ve oyunlarda FPS düşüşlerinin yaşaması işlemci ile ekran kartı haberleşmesinde kaynaklıdır. Eğer işlemci ekran kartının hızına yetişemezse ekran kartı kendini frenler ve tam manası ile performansını sunamaz. Küçük bir Örnek vermek gerekirse 500 liralık bir işlemciye 10.000 liralık ekran kartı takmak saçmalıktan ibaret olacaktır. O yüzden bu orantıyı düzgün bir şekilde korumalıyız. Çözünürlük kavramıyla devam edelim.
Piksel ekranların içerisinde bulunan kare şeklindeki ledlere denir. pikseller mavi yeşil Kırmızı ve bu renklerin tonlarına sahiptir. görüntünün oluşabilmesi için piksellerin aynı anda tepki verip bunu sürdürebilmesi gerekmektedir bu noktada grafik işlem birimleri devreye girer ekrandaki her bir pikselin tepkisi bu birim tarafından kontrol edilir ve yönetilir. Tabii ki doğru orantılı olarak piksel sayısı ne kadar artarsa grafik işlem birimine bir o kadar yük binmiş oluyor. Telefonlarda ve bilgisayarlarda çözünürlük dediğimiz kavram ekrandaki piksel sayısından çıkmaktadır. Örneğin Full HD çözünürlük dediğimiz zaman 1920 x 1080 aklımıza geliyor. 1920 piksel enlemesine 1080 piksel ise boylamasına Pixel sayısıdır yani bir dikdörtgenin farklı iki kenar uzunlukları diyebiliriz ki görüntü dediğimiz şey de dikdörtgenin içerisindeki yani alanıdır 1920 ile 1080’i çarptığımız zaman 2.073.600 Sonucuna ulaşırız ve bu toplam pixel sayımızı bildirir. Bu mantık ekranı olan her cihaz için geçerlidir çoğunlukla biz bunları bilgisayar monitörü tablet telefon ve televizyonlarda sıklıkla karşılaşıyoruz. Ayrıca önemli bir nokta piksellerin yoğunluğu olur. DPI (Dot Per Inch) yani inç başına piksel sayısı olarak çevirebiliriz. Pikseller ne kadar yoğunsa o kadar keskin bir görüntüye sahip oluruz.
konuyu gene olarak toparlayacak olursak ekrandaki piksel sayısı ne kadar artarsa ekran kartına binen yük yani işlemesi gerekecek olan piksel sayısı fazla olacağından dolayı performansımızı önemli ölçüde belirler. Tabii ki ekran kartı dediğimiz zaman aklımıza ilk gelen şey oyunlar olacaktır. Ayrıca oyunlardaki optimizasyon Yani uyumluluk sorunlarının giderilmiş olması ve oyun içerisindeki kullanılan kaplamaların kalitesi de bu performansı doğrudan etkileyecektir.